Nurbanu Valide Sultan

Sultan II. Selim’in hasekisi, III. Murad’ın annesidir. Dördü kız beş çocuk dünyaya getirdi. 1566 yılında II. Selim’in tahta çıkmasıyla Şehzade Murad’ın annesi sıfatıyla haseki, oğlunun tahta çıkmasıyla da valide sultan oldu. Sultan III. Murad’ın annesine göstermiş olduğu büyük saygı ve ona tahsis edilen yüksek meblağlara ulaşan maaş, valide sultanlığın hanedan içinde güçlü bir mevki haline gelmesini sağladı.

Nurbanu Sultan, vakıf ve hayır işlerine önem verdi. Vakfiyesinden dindar ve hayırsever bir hanım olduğu anlaşılmaktadır. İstanbul’da Mercan, Alemdağ ve Langa’da yaptırdığı cami, mescid, imaret ve hamam gibi eserlerin yanında özellikle Üsküdar’da inşa ettirdiği Atik Valide Camii ve Külliyesi ile tanınmaktadır. Mimar Sinan’ın tasarlamış olduğu külliye cami, medrese, tekke, sıbyan mektebi, darülhadis, darülkurra, imaret, tabhane, kervansaray, darüşşifa ve hamamdan oluşmaktadır.

Vakfiyesinde kurduğu külliyenin ihtiyaçlarını en ince ayrıntısına kadar düşünülmüş, imarette bayram ve kandil gibi özel günlerde hangi yemeklerin pişeceği bile belirtilmiştir. Sultanın külliye içindeki kütüphanesi, Osmanlılarda bir kadın tarafından kurulmuş ilk kütüphane olma özelliği taşımaktadır. Cami ve külliyeye gelir sağlamak üzere Sivas’ın güneyinde geniş bir bölgeyi içine alan Yeni İl kazasının vergi gelirleri sultana verilmiş o da bunları Üsküdar’daki cami ve külliyesine vakfetmiştir.

Nurbanu Sultan, 1583’te İstanbul’da vefat etti. Ayasofya avlusundaki Sultan II. Selim Türbesi’nde medfundur.